معاینه قلب با گوشی پزشکی (استتوسکوپ) چگونه است ؟

تاریخچه سمع قلب :

قبل از قرن نوزدهم, پزشکان فقط با قرار دادن گوش خود مستقیماً روی قفسه سینه می توانستند به صدای قلب گوش دهند. با اختراع گوشی پزشکی توسط Laennec در سال 1816 سمع صدای قلب امکان پذیر شد و یک روش جدید هیجان انگیز و کاربردی برای معاینه کنار تخت بیمار را معرفی کرد. در طول  قرون گذشته, بسیاری از پزشکان برجسته با ارائه توضیحی برای صداها و صداهایی که در قلب عادی و بیمار شنیده می شود , به درک سمع قلب کمک کرده اند. معاینه از راه شنیدن صدای قلب  یک روش کم‌هزینه, اما هنوز پیچیده است که آن قدرت بالینی بسیار مهم را که به عنوان یک روش فیزیکی شناخته می‌شود , منتقل می‌کند.

 نحوه معاینه قلب چگونه است ؟

افرادی که برای بیماری قلبی با مشکلات و علائم قلبی به پزشک متخصص و یا بیمارستان مراجعه می کند یک فرآیند پیچیده و چند مرحله ای را پشت سر میگذارند . علاوه بر گرفتن شرح حال کامل از بیمار , معاینه دقیق قلب صورت می پذیرد . در عصری که فناوری‌های پزشکی به سرعت پیشرفت می‌کنند, ممکن است فکر کنیم که تشخیص‌های پزشکی دقیق مانند اکوکاردیوگرافی یا سی‌تی اسکن قلب می‌توانند جایگزینی مناسب برای یک معاینه کامل قلب شود . اما باید به خاطر داشت که ترکیبی از یک شرح حال جامع و معاینه دقیق قلب می تواند تقریبا 80 درصد از بیماری های قلبی را تشخیص دهد . به جرات میتوان گفت که اگر به مهارت های معاینه فیزیکی که باعث تشخیص و درمان سریع  میگردد توجه خاص شود , در نجات بیماران کمک شایانی میکند . وسایل مورد نیاز برای معاینه قلب عبارتند از 1- گوشی پزشکی 2- فشارسنج 3- خط كش 4 – چراغ قوه معاینه قلمی
معاینه قلب , 5- کالای مصرفی پزشکی 6- انواع صندلی و تخت بیمار به طور کلی شامل معاینه , لمس و سمع  است.

علائم بیماری قلبی به تفکیک بیماری ها :

علائم بیماری قلبی ممکن است به تفکیک نوع بیماری متفاوت باشند, اما برخی از علائم عمومی شامل درد در قفسه سینه , تنگی نفس, خستگی غیرعادی, تپش قلب, سرگیجه, استفراغ, احساس ضعف عمومی میتوان اشاره کرد. اما برای تشخیص دقیق و تفکیک بیماری‌های قلبی, تست‌های تشخیصی اضافی از جمله الکتروکاردیوگرافی (ECG) , اکوکاردیوگرافی (ECHO), تست ورزش , آنژیوگرافی و … ممکن است لازم باشد. در هر صورت, هرگونه علامتی که به بیماری قلبی اشاره داشته باشد باید به دقت ارزیابی و به متخصص قلب مراجعه شود.

1.   درد قفسه سینه:
   – درد قلبی: احساس درد یا فشار در قسمت میانی یا چپ قفسه سینه که ممکن است به بازوها، گردن, شانه‌ها یا فک پخش شود.
   – درد عضلانی: درد مرتبط با عضلات یا استخوانهای قفسه سینه .
2.  تنگی نفس:
   – تنفس سریع و دشواری در تنفس که ممکن است نشانه عدم عملکرد صحیح قلب باشد.
3.   تپش قلب:
   – حس تپش قلب نامتعادل یا نامنظم که ممکن است نشانه مشکلات ریتم قلبی باشد.
4.   خستگی غیرعادی:
   – احساس خستگی و ضعف بیش از حد بدون فعالیت فیزیکی متناسب.
5.  احساس سرگیجه:
   – حس سرگیجه یا احساسی از گیجی مفرط در شخص که ممکن است نشانه اختلالات گردش خون به مغز باشد.
6. بیماری آنژین (درد قلبی ناشی از فشار):
   – درد یا فشار در قسمت میانی قفسه سینه که ممکن است با فعالیت فیزیکی یا استراحت و خواب برطرف شود.
7.  احساس خفگی:
   – احساس نفس کم و کاهش مقدار اکسیژن در بدن که ممکن است نشانه انسداد رگهای خونی باشد.
8.   تپش‌های نامنظم:
   – تغییرات نامتعادل در ضربان قلب که ممکن است نشانه اختلالات ریتم قلبی باشد مانند ایجاد آریتمی‌ .

همه این علائم ممکن است به صورت تنها یا با هم در بیماری‌های قلبی ظاهر شوند. مهمترین نکته این است که هرگونه علامتی که شما یا عزیزانتان تجربه می‌کنید نیاز به ارزیابی توسط پزشک متخصص قلب دارد.

 معاینه قلب با گوشی پزشکی چگونه است؟

برای معاینه قلب جهت شنیدن صدای قلب , پزشک از گوشی پزشکی (استتوسکوپ ) استفاده می‌کند. سمع اصوات قلب فاکتور اصلی هر معاینه فیزیکی است. که معمولاً با کمک گوشی پزشکی انجام میپذیرد . معاینه کننده باید سمع را در چهار موقعیت استاندارد انجام دهد. به طور کلی, پزشک معالج باید بیمار را در وضعیت خوابیده آغاز نموده و به تمام نواحی قلبی در نواحی آئورت , ریوی, دریچه تریکوسپید و میترال در مکان هایی که قبلا برای صداهای S1 و S2 و هرگونه سوفل سیستولیک توضیح داده شده است گوش دهد. هنگام سمع کردن در لبه پایین جناغی سمت چپ , باید مشخص شود که آیا صدای قلب S3 یا S4 شنیده می شود. صدای قلب S3 می تواند در کودکان و ورزشکاران فیزیولوژیک باشد اما در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی نیز شنیده می شود. صدای قلب S4 از خروج خون به داخل یک بطن سفت تولید می شود و در نارسایی قلبی نیز وجود دارد. سپس معاینه‌کننده باید بیمار را در پوزیشن لترال دکوبیتوس , جانبی قرار دهد تا به سوفل دیاستولیک کم تنی تنگی میترال گوش دهد. سپس بیمار به حالت عمودی می‌چرخد و تمام نواحی با دیافراگم گوشی‌پزشکی معاینه می‌شوند تا صداهای S1 و S2 و هرگونه سوفل سیستولیک و دیاستولیک گوش شود. سپس بیمار باید به جلو خم شود و از او خواسته شود نفس خود را حبس کند. سپس معاینه کننده باید به صدای سوفل نارسایی آئورت و همچنین هرگونه مالش اصطکاک گوش دهد. این صداها خارج قلب هستند و معمولاً از جنب یا پریکارد منشأ می گیرند و صدایی شبیه به خراشیدن روی کاغذ سنباده دارند. اینها ممکن است زمانی ایجاد شوند که این غشاها مانند پریکاردیت یا التهاب پرده دور قلب تحریک شوند. نکته قابل توجه , معاینه کننده باید به تأثیر تنفس بر ماهیت و شدت صداهای قلبی توجه زیادی داشته باشد. با سمع صداهای قلب , معاینه کننده باید قادر به شناسایی و توصیف سوفل قلبی باشد. سوفل قلبی می تواند سیستولیک یا دیاستولیک باشد , بنابراین زمان بندی آنها نسبت به S1 و S2 بسیار مهم است. زمان‌بندی صداهای قلب مربوط به نبض کاروتید می‌تواند به شناسایی مطمئن S1 و S2 کمک کند. صدای قبل از نبض کاروتید S1 است, در حالی که صدایی که به دنبال آن می آید S2 است. برای این کار, فقط باید از پالس کاروتید استفاده کرد, نه شعاعی , زیرا تاخیر قابل توجهی بین صدای S2 و نبض وجود دارد.

روش های گوناگون تشخیص بیماری های قلبی :

تشخیص بیماری‌های قلبی ممکن است از روش‌های گوناگونی انجام شود که به شرایط و نیازهای خاص هر بیمار بستگی دارد.هر یک از این روش‌ها می‌توانند در تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی مؤثر باشند .برخی از مهم‌ترین روش‌های تشخیصی عبارتند از:

1.   الکتروکاردیوگرافی (ECG): این تست برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب استفاده می‌شود و می‌تواند نشان دهنده اختلالات ریتم قلبی , نبض کاروتید , ایسمی قلبی و سایر مشکلات الکتریکی قلبی باشد.
2.  اکوکاردیوگرافی (ECHO): این تست از امواج صوتی برای تصویربرداری از ساختارهای قلبی مانند سایز و عملکرد دیواره‌های قلبی , کارایی دهلیزها و بررسی سیالات قلبی مانند خونابه‌ها استفاده می‌کند.
3.   آنژیوگرافی: این تست برای تصویربرداری از سیستم عروقی قلب و انجام تزریق ماده‌ی رنگی برای بررسی انسدادها و تنگی‌ها در عروق استفاده می‌شود.
4.   تست‌های استرس قلبی: این تست‌ها شامل تست‌های تمرینی مانند تست تمرینی استرس و تست تنظیمات قلبی هستند که در آن‌ها فعالیت قلبی تحت فشارهای فیزیکی خاص ارزیابی می‌شود.
5.  تصویربرداری از قلب: مانند MRI و CT scan که برای تصویربرداری دقیق‌تر از ساختارهای قلبی و عروق استفاده می‌شود.
6.   آزمایش‌های خونی: بررسی نمونه‌های خون برای اندازه‌گیری مقادیر مختلفی از مارکرهای قلبی مانند آنزیم‌های قلبی

 عوارض بیماری های قلبی بشناسیم ؟

بیماری‌های قلبی می‌توانند عوارض جدی برای سلامتی فرد داشته باشند و در صورت عدم درمان مناسب , می‌توانند به مشکلات جدی و حتی مرگبار منجر شوند. برخی از عوارض شایع بیماری‌های قلبی شامل موارد زیر می‌شوند:

1. نارسایی قلبی: در این بیماری, قلب نمی‌تواند به میزان کافی خون به بدن عرضه کند, که ممکن است باعث احساس خستگی, تنگی نفس, ورم در اندام‌ها و ضعیفی عمومی شود.

2. آنژین صدمه‌ای: این عارضه ناشی از انسداد عروق کرونری است و می‌تواند با درد در قفسه سینه (آنژین صدمه‌ای) یا درد در سایر مناطق بدن (آنژین استرسی) همراه باشد.

3. سکته قلبی: اگر انسداد عروق کرونری برای مدت زمان طولانی ادامه داشته باشد, ممکن است باعث سکته قلبی شود که منجر به تخریب بخشی از عضله قلبی می‌شود و به طور جدی عملکرد قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

4. آریتمی‌ها: اختلالات در ریتم قلبی می‌توانند باعث تپش‌های نامنظم یا توقف ناگهانی قلب شوند که می‌تواند منجر به عوارض جدی شود, از جمله سکته قلبی و مرگ ناگهانی.

5. انسداد عروق دیگر: بعضی بیماری‌های قلبی می‌توانند به انسداد عروق دیگری از جمله عروق کلیوی, عروق مغزی یا عروق پایینی منجر شوند که ممکن است به مشکلات جدیی منجر شوند.

6. افسردگی و اضطراب: بیماری‌های قلبی می‌توانند تأثیر زیادی بر روحیه و روانی فرد داشته باشند و باعث افسردگی و اضطراب شوند.

همچنین بیماری‌های قلبی ممکن است عوارض دیگری نیز داشته باشند که به شدت وابسته به نوع بیماری, وضعیت بیمار و درمان انجام شده باشند. برای اطلاعات دقیق‌تر و درمان مناسب, همیشه به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید.
7. سکته مغزی : بیماری‌های قلبی می‌توانند به انسداد عروق مغزی و سکته مغزی منجر شوند که ممکن است با عوارضی مانند ضعف یا فلج در یک طرف بدن, مشکلات گفتاری یا اختلال در حافظه و تمرکز همراه باشد.

8. فشار خون بالا (هایپرتانسیون): بیماری‌های قلبی می‌توانند به فشار خون بالا منجر شوند که می‌تواند خطر افزایش بیشتر بیماری‌های قلبی مانند سکته قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد.

هر یک از این عوارض می‌توانند برای سلامتی فرد اهمیت داشته باشند و بستگی به نوع و شدت بیماری, درمان و وضعیت بالینی فرد دارند. بنابراین مراجعه به پزشک متخصص قلب برای تشخیص دقیق و درمان مناسب بسیار مهم است.

عوامل مهم ابتلا به بیماری های قلبی چیست؟

1.   عوامل وراثتی: وجود سابقه بیماری قلبی در خانواده, مانند افرادی که قبلاً در خانواده دچار سکته قلبی, نارسایی قلبی یا فشار خون بالا شده‌اند , می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری‌ها را افزایش دهد.
2.  عوامل رژیم غذایی و سبک زندگی: مصرف غذاهای با اشباع چربی بالا, مصرف قند و نمک زیاد, مصرف دخانیات , عدم انجام ورزش و چاقی می‌تواند به بیماری‌های قلبی منجر شود.
3.   فشار خون بالا (هایپرتانسیون): فشار خون بالا می‌تواند عوامل خطر زیادی برای ابتلا به بیماری‌های قلبی ایجاد کند, از جمله سکته قلبی, سکته مغزی و نارسایی قلبی.
4. دیابت: افراد مبتلا به دیابت دارای خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های قلبی هستند, زیرا دیابت می‌تواند به تنظیم نامناسب قند خون و آسیب به عروق قلبی عامل شود.
5.  چربی‌های خون: افزایش سطح چربی‌های خون, به ویژه کلسترول بالا, می‌تواند به تشکیل توده‌های چربی در دیواره‌های عروقی منجر شود و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
6.  سن: با پیر شدنع خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی افزایش می‌یابد, زیرا ساختار و عملکرد قلب و عروق تغییر می‌کند.
7.   فعالیت بدنی ناکافی: کمبود فعالیت بدنی می‌تواند به ضعف عضلات قلبی, افزایش وزن و افزایش فشار خون منجر شود که همگی عوامل خطرزای برای بیماری‌های قلبی هستند.
8.  استرس و اضطراب: استرس و اضطراب ممکن است به افزایش فشار خون , افزایش ضربان قلب  و ترشح هورمون‌های استرسی مانند آدرنالین منجر شود که همگی می‌توانند عوامل خطرزای برای بیماری‌های قلبی باشند.

ختم کلام :

معاینه دقیق قلب با استفاده از گوشی پزشکی همچنان یک ابزار ارزشمند برای تشخیص قلب است. تصمیم گیری در مورد تشخیص اولیه و مدیریت بیماری های دریچه ای و مادرزادی قلب باید بر اساس معاینه بالینی و ادغام چنین اطلاعاتی با اکوکاردیوگرافی در صورت لزوم باشد. یک معاینه بالینی دقیق می تواند چیزهای زیادی در مورد وضعیت قلب بیمار نشان دهد. علاوه بر این , توجه به یافته های یک معاینه کامل , ارجاع متخصص را بسیار تسهیل می کند. در عصر تکنولوژی پیشرفته, معاینه بالینی هنوز از نظر راحتی , ایمنی در اولویت اول تشخیص بیماری قلبی توسط پزشک معالج است .برای مطالعه مقالات بیشتر به سایت مدکالا به آدرس www.medkala.co مراجعه نمائید .

منبع 1 :

منبع 2 :