کلاژن(Collagen)چیست؟عملکرد+ساختار ونقش آن درسلامتی1402

کلاژن چیست؟

کلاژن نام خود را از کلمه یونانی  (kolla ) به معنای چسب گرفته است. در نتیجه, به شکل یک چسب عمل می کند و تمام ساختارها را به هم متصل می کند. کلاژن یکی از پروتئین‌های حیاتی و مهم در ساختار بدن انسان و موجودات دیگر است که نقش بسیار مهمی در حفظ سلامتی و عملکرد صحیح اندام‌ها مانند پوست , استخوانها , رباط ها و تاندون ها ودیگر بافت‌های بدن دارد.کلاژن نزدیک به 1/3 از ترکیب پروتئین ها را تشکیل می دهد. این پروتئین که به صورت فیبرهای طولانی و سفید رشد می‌کند, از نظر ساختاری و شیمیایی منحصر به فرد است و مواد مختلفی مانند گلیسین, پرولین و هیدروکسی‌پرولین(اسید آمینه غیر ضروری) را در ترکیب خود دارا می‌باشد. کلاژن به عنوان سازنده اصلی بافت‌های بدنی شامل پوست, استخوان‌ها, مفاصل, غضروف‌ها, عروق خونی و انواع بافت‌های متحرک و بیماری‌های مختلف دیگر, نقش‌های بسیار مهمی را ایفا می‌کند که در این مقاله به بررسی آن‌ها پرداخته خواهد شد.

 ساختار کلاژن :

کلاژن به صورت زنجیره‌های پپتیدی به نام پروکلاژن(فیبر کلاژن) تشکیل می‌شود که با ترکیب پروتئینی خاص به مولکول‌های کلاژن تبدیل می‌شوند و در نهایت به ساختارهای الیافی تراکم می‌یابند. این الیاف از جمله مهم‌ترین اجزای بافت‌های بدن هستند, در بسیاری از بافت‌ها مانند پوست, مفاصل, عضلات و… یافت می‌شوند.لازم بذکر است که هر یک از این مولکول ها توسط پیوندهای کووالانسی متقاطع به یکدیگر متصل می شوند. که پیوندی قوی بین مولکول های پروتئین محسوب میشود . مولکول های کلاژن به خودی خود شامل 3 پلی پپتید متمایز از اسیدهای آمینه هستند. این رشته ها در یک الگوی آلفا-مارپیچ در هم تنیده شده اند. تشکیل این مارپیچ در نتیجه الگوی اسید آمینه منظم رشته ها است. این سری یک الگوی تکرارشونده از گلیسین-پرولین-X است. در اینجا “X” می تواند هر اسید آمینه باشد. سومین آمینو اسید موجود در هر یک از آن یک گلیسین است که سایر اسیدهای آمینه یا هیدروکسی پرولین یا پرولین هستند.

انواع کلاژن و تقسیم بندی آن :

با توجه به تنوع بافت‌ها و ارگان‌های بدن, کلاژن نیز به بیش از 28نوع مختلف تقسیم‌بندی می‌شود . 4 نوع اصلی I، II، III و IV  که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به کلاژن نوع 1 که در پوست و استخوان‌ها و کلاژن نوع 2 که در مفاصل و سطح داخلی چشم یافت می‌شود، اشاره کرد.

نوع I- نود درصد از کلاژن بدن از نوع I است و فیبرهای کلاژن بزرگ و ائوزینوفیلیک را تشکیل می دهد. ساختار را به استخوان ها, پوست, غضروف های فیبری, دندان ها, بافت همبند و تاندون ها می دهد.

نوع II -در مفاصل بالشتک کننده غضروف الاستیک یافت می شوند.

نوع III – ساختار اندام ها, ماهیچه ها و عروق توسط این نوع پشتیبانی می شود.

نوع IV – در غشاهای پایه یافت می شود, در لایه های پوست وجود دارد و به فیلتراسیون کمک می کند.

فواید کلاژن برای بدن:

کلاژن بافت های بدن را با چقرمگی, ساختار, بافت و استحکام غنی می کند. این شبیه به بستر چرم در پوست است. هنگامی که با الیاف الاستیک ترکیب می شود, پوست دارای انعطاف پذیری و استحکام می شود. طبق مطالعات، با شروع به تحلیل رفتن کلاژن در پوست و کاهش غلظت آن در بدن, چین و چروک ظاهر می شود, تاندون ها و رباط ها سفت می شوند, عضلات احساس ضعف می کنند و درد در مفاصل ایجاد می شود. در نتیجه, نقش کلاژن برای حفظ سلامت بدن حیاتی است.

بهترین راه برای جذب کلاژن چیست؟

جذب می تواند یک مرحله دشوار باشد, به خصوص وقتی صحبت از یک مولکول بزرگ مانند کلاژن طبیعی باشد. پپتیدهای کوچکتر می توانند به راحتی از سد روده ما عبور کرده و وارد جریان خون ما شوند. ( این همان کاری است که همه مکمل‌های خوب باید بتوانند انجام دهند.) بدن می‌تواند از نظر تئوری, از پپتیدهای کلاژن جذب شده در مناطقی که بیشتر به ترمیم نیاز دارند استفاده کند.مانند هر فعالیت در کار زیبایی و تندرستی شاهد تحول بزرگ در این امر هستیم. قرص ها, پودرها, کرم های موضعی و مایعات همگی وجود دارند و نوید زیبایی پوست و تقویت استخوان های شما را می دهند.

 مواد مغذی در افزایش تولید کلاژن :

تمام کلاژن ها با پروکلاژن شروع می شوند. بدن پروکلاژن را با ترکیب دو اسید آمینه گلیسین و پرولین می سازد. در این فرآیند از ویتامین سی استفاده می شود. علاوه بر این, بدن برای ساخت پروتئین های جدید به پروتئین باکیفیت حاوی آمینو اسیدهای لازم نیز نیاز دارد. آنها در گوشت, غذاهای دریایی, لبنیات, حبوبات یافت می شوند. شما می توانید با دریافت انواع مواد مغذی به بدن خود در تولید این پروتئین مهم کمک کنید:

1. ویتامین C:  ویتامین C در مرکبات, فلفل دلمه ای و توت فرنگی یافت می شود.
2. پرولین: پرولین در سفیده تخم مرغ, جوانه گندم, محصولات لبنی و قارچ یافت می شود.
3. گلیسین : گلیکسین در پوست حیوانات مانند پوست مرغ و غذاهای پروتئینی به وفور یافت می شود.
4. فلز مس: مس در دانه های کنجد, پودر کاکائو, بادام هندی و عدس یافت می شود.

مواردی که به کلاژن آسیب می رسانند:

1- شکر و نشاسته می توانند در توانایی کلاژن برای ترمیم خود اختلال ایجاد کنند. بنابراین مصرف قندهای اضافه شده و نشاسته را به حداقل برسانید.
2- زیاد آفتاب بگیرید اشعه ماوراء بنفش تولید کلاژن را کاهش می دهد, بنابراین شما باید قرار گرفتن در معرض نور خورشید را برای مدت طولانی محدود کنید. سیگار همچنین تولید کلاژن را کاهش می دهد.
3- کلاژن در غذاهای با منشاء حیوانی یافت می شود. به عنوان مثال, در پوست مرغ, استخوان گوسفند و گاو,پخت آبگوشت استخوانی که از جوشاندن استخوان مرغ و سایر حیوانات تهیه می شود, به وفور یافت می شود.

نقش کلاژن در سلامت پوست:

کلاژن به عنوان اجزای اساسی پوست عمل می‌کند و از جمله مهم‌ترین عوامل حفظ جوانی و سلامت پوست است. این پروتئین باعث ایجاد ساختار, انعطاف‌پذیری و محافظت از پوست در برابر آسیب‌ها می‌شود. با سن و عوامل مختلف نظیر تابش نور خورشید, استرس, آلودگی و سیگاری که می‌توانند باعث کاهش تولید و تخریب کلاژن شوند, سطح جوانی و زیبایی پوست کاهش می‌یابد. به همین دلیل, استفاده از محصولات ضدپیری و مراقبت‌های خاص پوست, به حفظ سطح سالم کلاژن و جلوگیری از کاهش آن کمک می‌کند.

نقش کلاژن در سلامت مفاصل و استخوان‌ها:

کلاژن نوع ۱ که در استخوان‌ها و مفاصل وجود دارد,از جمله عوامل مهم در حفظ قوام و انعطاف‌پذیری استخوان‌ها می‌باشد. این پروتئین به عنوان ماده‌ی سازنده‌ای اساسی در طبقات استخوانی و در نقاط اتصال استخوان‌ها بافت غضروفی, نقش بسیار مهمی دارد. کاهش میزان کلاژن در مفاصل می‌تواند باعث تخریب و آسیب‌های مختلف در مفاصل گردد که منجر به بیماری‌های مانند آرتریت و آرتروز خواهد شد. از این رو, مراقبت‌های مناسب از مفاصل و تقویت سلامت استخوان‌ها می‌تواند به حفظ سطح سالم کلاژن در این نقاط کمک نماید.

نقش کلاژن در حفظ سلامتی عروق خونی:

کلاژن به عنوان جزء مهمی از ماتریکس خارج سلولی عروق خونی عمل می‌کند و از پایداری و نفوذ‌پذیری مناسب آن‌ها بهره‌برداری می‌نماید. علاوه بر این, کلاژن نقش مهمی در انعطاف‌پذیری دیواره‌های عروق دارد و باعث تسهیل جریان خون در این عروق می‌شود. کاهش سطح کلاژن در دیواره‌های عروق می‌تواند باعث ضعف و نارسایی آنها شده و برای سلامت قلب و عروق اهمیت زیادی داشته باشد.

کلاژن و نقش آن در ترمیم زخم‌ها:

کلاژن در فرآیند ترمیم زخم‌ها نقش بسیار مهمی دارد. هنگامی که بدن با آسیب یا زخمی روبرو می‌شود, سلول‌های تخصصی به نام فیبروبلاست‌ها فعال شده و مواد کلاژنی تولید می‌کنند. این کلاژن‌ها به‌صورت ماتریکس جدیدی در محل زخم ایجاد می‌کنند و عملیات ترمیم را انجام می‌دهند. به همین دلیل, مراقبت‌های مناسب از زخم‌ها و حمایت از فرآیند ترمیم طبیعی بافت‌ها بسیار اهمیت دارد.

کلاژن و روش های تقویت و حفظ آن:

1- حفظ سطح سالم کلاژن در بدن از اهمیت بسیاری برخوردار است. با توجه به اینکه فرایندهای طبیعی پیری, استفاده از دخانیات, اشعه‌ی ماورای بنفش, تغذیه‌ی نامناسب و استرس می‌توانند باعث تخریب و کاهش سطح کلاژن در بدن شوند. لازم است که به روش‌های تقویت و حفظ آن توجه کنیم.

2- مصرف غذاهای حاوی کلاژن: مواد غذایی غنی از کلاژن مانند ماهی, گوشت, تخم مرغ, سوپ‌های غنی و ماست می‌توانند به حفظ سطح این پروتئین مهم در بدن کمک کنند.

3- مصرف مکمل‌های کلاژن: مکمل‌های کلاژن در انواع مختلف در بازار موجود هستند که می‌توانند به حفظ سطح کلاژن و بهبود سلامت پوست و مفاصل کمک کنند.

4- استفاده از محافظت‌کننده‌های نوری: از اشعه‌ی ماورای بنفش خورشید و سالن‌های زیبایی محافظت کنید تا از تخریب سطح کلاژن جلوگیری کنید.

5- مراقبت از پوست: استفاده از کرم‌ها و محصولات حاوی ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ها به حفظ سلامت پوست و افزایش تولید کلاژن کمک می‌کند.

6- توجه به وضعیت سلامت عمومی: آسیب به کلاژن می‌تواند ناشی از برخی بیماری‌ها و وضعیت‌های غیرسالم بدنی باشد، بنابراین نگهداری و بهبود سلامت عمومی بدن نیز به حفظ سطح کلاژن کمک خواهد کرد.

رابطه کلاژن با اسید هیالورونیک:

اسید هیالورونیک اغلب در کنار کلاژن صحبت می شود, اما چگونه آنها به هم مرتبط هستند؟ اسید هیالورونیک در واقع یک اسید نیست, اما مانند کلاژن, به طور طبیعی در بدن تولید می شود و اغلب در محصولات مراقبت از پوست تکرار می شود. هیالورونیک اسید یک مرطوب کننده است, به این معنی که توانایی حفظ رطوبت دارد و نقش کلیدی در آبرسانی پوست دارد. این داستان مشابه کلاژن است, زیرا با افزایش سن, اسید هیالورونیک کمتری تولید می‌کنیم و باعث می‌شود پوستمان سفت شود, پوست‌ها خشک و کدر به نظر برسند و خطوط نمایان شوند. اسید هیالورونیک به اتصال آب به کلاژن کمک می‌کند و آن را در پوست به دام می‌اندازد, که باعث می‌شود آن را حجیم‌تر, خشک‌تر و هیدراته‌تر به نظر برساند. از آنجایی که پوست بالغ ممکن است خشک باشد, مهم‌ است که به دنبال محصولات مراقبت از پوست باشید که می‌توانند پوست را عمیقا آبرسانی کنند و در عین حال به مبارزه با علائم پیری نیز کمک کنند.

 ختم کلام:

کلاژن به عنوان یک پروتئین بسیار مهم و حیاتی, نقش‌های گوناگونی در سلامتی و عملکرد صحیح بدن دارد. از حفظ سلامت پوست و مو, استحکام و انعطاف‌پذیری استخوان‌ها و مفاصل, پایداری عروق خونی, ترمیم زخم‌ها و جلوگیری از بیماری‌های مختلف, تا حفظ جوانی و زیبایی پوست, کلاژن نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. از این رو, مراقبت‌های مناسب از کلاژن و توجه به مصرف مواد غذایی حاوی این پروتئین, استفاده از محصولات مراقبتی و اجرای عملکردهای سالم زندگی, به حفظ سطح سالم کلاژن و ایجاد زندگی سالم و پربهره کمک می‌کند. سایت مدکالا به آدرس www.medkala.co  با ارائه باکیفیت ترین تجهیزات درجهت رفاه مشتری گام برمی دارد . اگر مایل به همکاری می‌باشید می‌توانید جهت هماهنگی و کسب اطلاعات بیشتر با شماره همراه 09125467142 تماس حاصل فرمایید.

منبع:  byjus.com