0تا100 انواع سوند ادراریcatheter+(عوارض,مراقبت)1401
سوند ادراری چیست؟
سوند ادراری ,catheter (کاتترهای پزشکی)دارای انواع سوند و لوله هایی انعطاف‌پذیر و توخالی هستند که در مراقبت های بهداشتی جهت تخلیه مایعات بدن مانند ادرار و یا برای رساندن داروها, مایعات یا گازها به بیماران استفاده می شوند . جنس سوند متفاوت بوده و ممکن است از جنس لاتکس(گاها حساسیت زا) , پلی اورتان و یا سیلیکون باشد .به عنوان مثال می توان به دستگاه های دسترسی عروقی یا کاتترهای داخل وریدی، کاتترهای ادراری و لوله های تخلیه قفسه سینه اشاره کرد. کاتترها به طور کلی در یک حفره بدن، مجرای یا رگ خونی قرار می گیرند. آنها ممکن است لوله های نازک و انعطاف پذیری به نام کاتترهای نرم یا کاتترهای ضخیم تر و غیر قابل انعطاف تر به نام کاتترهای سخت باشند . کاتتری که ممکن است به طور موقت یا دائم در بدن باقی بماند, به عنوان کاتتر ساکن شناخته می شود. سوند مردانه و سوند زنانه و کودکان و اطفال آن موجود است.
انواع سوند ادراری:
سوندهای ادراری بسته به نوع استفاده به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- سوند فولی (Foley Catheter)
- سوند نلاتون (Nelaton Catheter)
- کاندوم شیت (External Condom Catheter)
1-افرادی که به مدت طولانی مجبور به استفاده از سوند می‌باشند , غالبا از سوندهای دائمی که اصطلاحا سوند فولی نامیده میشود استفاده می‌کنند. تفاوت سوند فولی با سایر انواع آن در وجود بالونی در انتهای آن است. هنگامی که سوند فولی وارد مثانه شد, بالون آن توسط آب استریل پر شده و مانع از خروجش از مثانه و بروز مشکلات حاصل از این اتفاق میشود.
2-سوند نلاتون به صورت یکبارمصرف یا موقتی استفاده میشود. سوند نلاتون در مواردی که فرد صرفا یک بار و یا به مدت محدود نیاز به استفاده از سوند داشته باشد مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این کاتتر در مواقعی که مجرای ادراری بسته شده و ادرار نمی‌تواند تخلیه شود استفاده میشود. در استفاده از سوند نلاتون نیز باید توجه داشت که از آنجایی که این کاتترها یک بار مصرف هستند , پس از تخلیه ادرار باید آن را خارج کرده و در صورت نیاز , سوند جدیدی را جایگزین آن نمود.
3-سوند کاندومی و یا کاندوم شیت, نوعی دیگر از سوند بوده که همانند کاندوم بر روی آلت تناسلی مردان قرار گرفته و ادرار را به درون کیسه ادرار منتقل می‌کند. همانطور که ذکر شد این سوند بیرونی بوده وبه مراتب ازسوند فولی و نلاتون راحت تر است و در نتیجه عوارض استفاده از سوندهای فولی و نلاتون را در پی ندارد.
علل استفاده از سوند ادراری :
- بی اختیاری ادرار (نشت ادرار یا عدم کنترل ادرار)
- حبس ادرار (ناتوانی در تخلیه مثانه در صورت نیاز)
- جراحی پروستات یا اندام تناسلی
- سایر شرایط پزشکی مانند مولتیپل اسکلروزیس, آسیب نخاعی یا زوال عقل
طبقه بندی انواع سوند های ادراری :
در انتخاب سایز سوند ادراری , ذکر این نکته ضروری است که اندازه ای برای بیمار مناسب سنین اطفال وکودکان ,زنان و مردان بالغ وبیماران مبتلا به انسداد شدیدمجاری ادارای است که علاوه بر آنکه بدون فشار بر مجاری ادراری وارد مثانه میشود, اندازه‌ی آن نیز کاملا متناسب با مجاری اداری بوده تا مانع از نشت ادرار شود . برای سهولت در به یاد سپردن سایز سوندها, به هر سایز رنگ مخصوصی اختصاص پیدا کرده است.
سایز 8 به رنگ آبی , سایز 10 به رنگ مشکی , سایز 12 به رنگ سفید ,سایز 14 به رنگ سبز, سایز16 به رنگ نارنجی , سایز 18 به رنگ قرمز , سایز 20 به رنگ زرد, سایز22 به رنگ بنفش میباشد(با افزایش سایز,به شکل مستقیم قطر سوند نیز افزایش پیدا می‌کند).
رعایت نکات طلایی برای بیماران متصل به سوند ادراری :
همیشه دستهایتان را قبل و بعد ازاتصال ویا خارج نمودن از سوند شسته و ضدعفونی کنید .نوشیدن مایعات جهت جلو گیری از عفونت , با نظر پزشک را در اولویت قرار دهید. به منظور جلوگیری ازایجاد عفونت باید کیسه ادرار را هر 8ساعت تخلیه نمود. برای جایگزینی مجدد سوند,هرگز هیچگونه اقداماتی را انجام ندهیدو از مراکز پرستاری خدمات دریافت نمایید.از پیچ خوردگی و خمیدگی لوله تخلیه مطمئن شوید . از کشیدن یا جدا کردن لوله تخلیه ادرار بپرهیزید .کیسه متصل به سوند باید پائین تر از سطح مثانه بیمار قرار گیرد تا تخلیه راحتر انجام گیرد .با یک تکه چسب ضد حساسیت و چسباندن آن به بدن از کشیده شدن احتمالی سوند جلوگیری نمائید. از آویز مخصوص کیسه ادرار در پایین تخت استفاده کنید و هرگز کیسه ادرار را روی شکم خود قرار ندهید.آزاد کردن سوند یک کار کاملا تخصصی است و لازم است حتماً توسط پزشک و مراقبین درمانی متخصص انجام گیرد.چون ممکن است منجر به خونریزی و پارگی مجرای ادراری شده و چه بسا بیمار نیاز به اتاق عمل و انجام عمل جراحی را داشته باشد. توجه خاص به زمان خارج کردن سوند توسط پزشک گردد.
طریقه استفاده از سوند نلاتون:
ابتدا دستان خود را با آب و صابون شسته و سپس در حالی که زانوها را خم کرده اید بنشینید. زیر آلت تناسلی خود حوله قرار دهید . انتهای دیگر سوند را به کیسه ادرار یا درون ظرف یا به سمت توالت قرار دهید . برای قرار دادن سوند نلاتون آلت تناسلی خود را با صابون و آب ولرم بشویید . سپس خشک کنید. ژل روان کننده را روی حدودا 18تا 25 سانت از سوند قرار دهید این عمل به کاهش ناراحتی در حین عمل کمک می کند. در آخر سوند از طریق مجرای ادراری وارد مثانه میشود و ناحیه بادکنک سوند برای اطمینان از قرارگیری سوند در جای خودش, با ۱۰ سی‌سی آب پر میشود.
عوارض استفاده از کاتتر عبارتند از:
- آلرژی یا حساسیت به لاتکس
- سنگ مثانه
- عفونت های خونی (سپتی سمی)
- خون در ادرار (هماچوری)
- آسیب کلیه (معمولا فقط با استفاده طولانی مدت از کاتتر ثابت)
- آسیب مجرای ادرار
- عفونت مجاری ادرار یا کلیه
- سرطان مثانه (فقط پس از کاتتر ساکن طولانی مدت)
- خونریزی داخل یا اطراف کاتتر
- تب یا لرز
- زخم های پوستی در اطراف کاتتر سوپراپوبیک
- تورم مجرای ادرار در اطراف کاتتر
مشکلات احتمالی در هنگام استفاده از سوند نلاتون:
- خارج نشدن ادرار از سوند
- نشت ادرار زمانی که از سوند استفاده نکردید
- مشکل در زمان قرار دادن یا بیرون آوردن سوند
- وجود خون روی سوند یا ادرار
در صورت بسته شدن لوله سوند به آرامی بچرخید . همچنین بررسی کنید که دهانه سوند احتمالا توسط ژل های روان کننده یا مخاط مسدود نشده باشد.در صورت نوشیدن مایعات بیشتر از حد معمول ، به ویژه مایعات حاوی کافئین یا الکل ، ممکن است مقداری نشت ادرار داشته باشید. همچنین می تواند به معنای ابتلا به عفونت مثانه باشد. اگر هنگام اتصال سوند , درد یا ناراحتی دارید, میتوانید از ژل روان کننده بیشتری استفاده کنید. در هنگام فشار دادن سوند از سمت پروستات ، معمولاً برخورد با مقاومت زیاد است. نفس عمیق بکشید و سعی کنید قبل از فشار بیشترگردد , آرام باشید. سپس فشار دادن سوند را به داخل ادامه دهید و سپس آرام آرام نفس خود را بیرون دهید.اگر مجرای ادرار خیلی خشک باشد این اتفاق می افتد. سعی کنید بیشتر از ژل روان کننده استفاده کنید تا از تحریک گوشت و مجرای ادرار جلوگیری کند. حتماً مایعات کافی بنوشید.
